Docent Bart geeft betekenisvol onderwijs: ‘Dat komt veel harder binnen’

Bart Derksen (32) is een atypische leraar. Hij gebruikt de lesmethoden en boeken van zijn vak maatschappijleer om zijn leerlingen de basis mee te geven, maar vindt het vooral belangrijk om te laten zien: je kunt echt iets met wat je hier leert. Dat doet hij door gastsprekers uit te nodigen, zo bracht Young Impact een bezoek aan zijn Citadel College. En hij haalde zelfs de krant toen zijn leerlingen brieven naar politici stuurden.

Ha Bart, hoe kwam je op het idee om je leerlingen brieven te laten sturen naar ministers, staatssecretarissen en andere politici?
“We spraken vier jaar geleden in de klas over de vluchtelingencrisis. Iedereen vond daar iets van, had een oplossing. Ik dacht: daar moeten we iets mee doen. Politieke betrokkenheid is belangrijk in mijn lessen, dus dit was een mooie kans om daar gebruik van te maken. Daarnaast moesten de leerlingen bij Nederlands leren zakelijke brieven te schrijven. Zo sloegen we twee vliegen in één klap. Ze hebben allerlei brieven geschreven, onder andere naar wethouders in de gemeenten, politici in Den Haag, maar ook naar het Openbaar Ministerie over de rechtszaak tegen Geert Wilders. Dat ze antwoord kregen, vonden ze fantastisch.”

Hoe reageerden je leerlingen op deze opdracht?
“In eerste instantie dachten ze: een brief? Wie stuurt er nou nog een brief? Toen ik ze ook nog eens een enveloppe gaf, keken ze me al helemaal raar aan. Wat moet ik hiermee? Ze geloofden ook niet dat ze een reactie zouden krijgen en vonden het maar raar dat ik ze daadwerkelijk in de brievenbus stopte.”

‘Ik gaf ze een enveloppe en toen keken ze me al helemaal raar aan’

Maar ze krijgen dus soms wel antwoord?
“Ja, en dat vinden ze geweldig. Ik geef les aan het vmbo en die leerlingen hebben vaak een minderwaardigheidscomplex. Die horen overal: je bent laag opgeleid. Ze denken dan ook dat mensen alleen luisteren als je in heel deftige taal spreekt en de juiste papieren hebt. Het doet echt iets met ze als ze zo’n officiële brief terugkrijgen, met hun naam erop. Dan voelen ze zich gezien en gehoord. Voor mij is het vervolgens weer fijn om te kunnen laten zien aan andere klassen: je schrijf je brieven niet voor niets.”

‘Vmbo-leerlingen horen overal: je bent laag opgeleid’

Gebeurt er ook echt iets met de ideeën die de leerlingen naar de politici sturen?
“Landelijk is dat lastig, daarom richt ik mijn lessen tegenwoordig meer op lokale politiek. Vooral vanuit gemeenteraden en de Provinciale Staten kreeg ik veel reacties op deze opdracht. Zij horen de stem van jongeren te weinig, vinden het lastig om met die doelgroep in contact te komen. Maar ze willen wel weten wat onder hen speelt. Ook heb ik het idee dat je in de lokale politiek met een brief sneller iets voor elkaar kunt krijgen. Stel nou dat een leerling vraagt om een voetbalveldje in de wijk en dat komt er vervolgens daadwerkelijk. Hoe betekenisvol zou dat zijn?”

Hoe vul jij betekenisvol onderwijs nog meer in?
“Ik ga met de leerlingen langs bij de rechtbank in plaats van ze een filmpje te laten zien over hoe een rechtszaak werkt. Dan proeven ze de sfeer veel beter. Ook nodig ik graag gastdocenten uit. Bijvoorbeeld voor een thema als drugspreventie. Ik kan wel zeggen: ‘Die moet je niet gebruiken.’ Maar dan denken ze: logisch dat je dat zegt, het is jouw beroep om ons te waarschuwen. Daarom nodigde ik een ervaringsdeskundige uit. Iemand die bij een motorclub had gezeten en alles deed wat God verboden had. Hij vertelde over autorijden met een geweer op schoot en een kilo drugs naast zich. Dan staan mijn leerlingen met hun oren te klapperen. En als hij dan uitlegt dat iedere drugsverslaafde die hij kende inmiddels overleden is, komt dat veel harder binnen dan een waarschuwing van mij.”

‘Een waarschuwing van een ervaringsdeskundige komt veel harder binnen’

Wat is jouw tip voor andere docenten, die ook betekenisvol onderwijs willen geven?
“Ook ik houd me natuurlijk wel aan het schoolplan, waarin staat dat leerlingen bepaalde onderdelen uit de boeken moeten kennen. Je moet weten wat een maatschappelijk probleem is, om te weten waarom iets een maatschappelijk probleem is. Maar stel jezelf daarnaast de vraag: wat hebben leerlingen hier in de praktijk aan? Waarom moeten ze dit nu kennen? Kijk met die bril op eens naar je lessen.”